Meninger Dette er et debattinnlegg. Innlegget gir uttrykk for skribentens holdninger.
I festtalane høyrest det så enkelt ut. Noko me alle kan slutta oss til.
I grunnlova vår står det jo òg svart på kvitt: «Ytringsfridom skal det vere». På bokmål er det hakket vagare: «Ytringsfrihet bør finne sted». Men det betyr visst det same, ifølgje dei som har greie på det.
Ingen protesterer.
Det skulle tatt seg ut om me ikkje skulle hatt rett til å ytra oss. Det skulle tatt seg ut om andre ikkje fekk ytra seg.
Kven kan ikkje sitera ein fransk filosof, og skapa inntrykk av at ein veit kva ein snakkar om:
Som: «Eg er ueinig i kvart ord du seier, men vil til dødsdagen min forsvara retten din til å seia det».
Joda. Det var visst nok Voltaire som sa det. Og me nikkar, og kunne ikkje vore meir einige.
Framleis er ytringsfridom såre enkelt.
Politiet innrømmer at de ikke var forberedt: Tar ikke selvkritikk
Heilt til ytringsfridommen faktisk vert utfordra. Då er ikkje ytringsfridom enkelt i det heile tatt. Det er noko av det mest kompliserte me kan tenka oss.
Når brusteinen haglar. Når bildekka brenn i gatene. Når mobben møter opp med trestokkar. Når folk vert forfølgde, truga og utsette for vald fordi dei har nytta seg av ytringsfridomen. Den valden er alltid uakseptabel. Uansett kor god sak ein hadde i utgangspunktet.
Då har alle me andre gått heim.
Då er det politiet som står igjen med jobben med å forsvara dei universelle fridommane våre. Det om at me skal kunna ytra oss som me vil. Og møtast når me vil. Og at me skal kunna møta dei me vil.
Sjølv om andre måtte vera dundrande ueinige.
Det var det som skjedde i Bergen laurdag. Då Kong Oscars gate likna det me berre har sett på video frå andre land.
Dei fleste kunne ikkje brydd seg mindre då ei eritreisk foreining i Bergen arrangerte fest for å markera starten for den eritreiske frigjeringskrigen frå Etiopia.
Dei som først brydde seg, var ekstremt opprørte over markeringa, fordi dei såg på festen som ei støtte til det forhatte diktaturet i landet dei flykta frå.
Alle bergensarane som deltok på den same festen, gjorde ikkje dei same koplingane. Den eritreiske foreninga i Hordaland nektar for at festen er ei støttemarkering for regimet. Kva som skjer i dei eritreiske miljøa fortener i større grad offentleg merksemd. Det er eit faktum at regimevenlege følgjer med på, og rapporterer heim om, eritreiske opposisjonelle i Norge.
Det er uansett ikkje det viktigaste i denne samanhengen. For dette handlar om det prinsippielle.
Basert på uro knytt til liknande arrangement i andre europeiske byar, kunne politiet ha stoppa den omdiskuterte festen, for å hindra at ro og orden vart utfordra.
Dei kunne òg ha nekta den islamskfientlege organisasjonen SIAN å markera seg i Bergen sentrum sommaren for tre år sidan.
Det hadde vore langt enklare for politiet. Det hadde i grunn vore mykje enklare for oss alle.
Likevel er ikkje desse løysingane i tråd med verdiane våre. Akkurat som koranbrenning og karikaturteikningar har sett vesten på prøve.
Om me skal kunna møtast og ytra oss slik me ønskjer, må det òg gjelda for dei som provoserer oss. Eller provoserer andre. Grensa går med vald.
Politiet fekk massiv kritikk då dei i fjor sommar ikkje kunne garantera for tryggleiken under Pride-feiringa i Oslo, etter at to personar hadde vorte drepne og minst 21 skadde etter masseskytinga i den norske hovudstaden.
Då var det ei rørsle som majoriteten av det norske folket, med god grunn, støttar, som fekk redusert fridomen sin til å møtast og å ytra seg fritt.
Nektet å la seg stoppe av opptøyene: – Han var helt sjef. Dagens helt!
Det er ikkje sikkert det hadde vorte avisoverskrifter om politiet hadde stoppa den eritreiske feiringa i Bergen laurdag.
I eit gitt tilfelle kunne det ha vore rett å stoppa eit arrangement, òg. Anten fordi politiet ikkje kan garantera for tryggleiken, eller fordi arrangementet er for problematisk.
Begge delar bør sitta særs langt inne.
Det som likevel er sikkert, er at nokon, uavhengig av kor omstridt arrangementet var, hadde fått retten sin til å møtast, og ytra seg, krenka.
Då hadde me vore nokre steg nærmare eit samfunn der truslar om vald kunne hindra at bergensarar fekk møtast og ytra seg. Slik kan me ikkje ha det.
Politiet avlyste ikkje festen. Konsekvensen var at politiet måtte stilla seg midt i krysselden for stein, slag og aggressiv vald.
Kanskje burde me ha meir sympati med regimekritiske demonstrantar, enn dei som vert skulda for å støtta regimet.
I denne samanhengen må me faktisk greia å heva oss over dette.
Dette må du vite om opptøyene som snudde Bergen på hodet
Til sjuande og sist er det valden som er det største trugsmålet mot noko av det kjæraste me eig.
Anten me likar det eller ikkje. Anten den som utøvar valden i utgangspunktet hadde ei god sak, eller ikkje.
Det tok ikkje lang tid før politiet fekk kritikk. Det er nemleg som regel slik. Når ytringsfridomen vert sett på prøve, står nemleg politiet i krysselden. I dobbel forstand.
Arrangementet burde ha vore stoppa, meiner nokon. Demonstrasjonane burde vorte slått hardare ned, meinte andre. Politiet burde halde seg unna, og lete valden vinna, meinte demonstrantane.
Det var ikkje det eritreiske diktaturet politiet forsvarte i Kong Oscars gate og elles i Bergen sentrum laurdag. Slik demonstrantane hevda.
Det var det frie ordet.
Får Eritrea-kritikk: Dette svarer han
Hadde politiet gjort det enklare for seg sjølv, hadde dei truleg gjort oss ei bjørneteneste.
Både om politiet hadde avlyst og om politiet hadde skugga bana, hadde ytringsfridomen gått på tap. Det var det som skjedde under pridefeiringa i Oslo i fjor.
Me står likevel fritt til å setta karakter på politiet sin innsats i bygatene laurdag.
Det hadde me ikkje kunna gjort om politiet ikkje hadde sett seg sjølv i fare, og forsvart retten til å ytra seg. Det bør me ha ein heil del respekt for.
At det offentlege Norge forsvarte retten til å gjennomføra feiringa i Kong Oscars gate, betyr ikkje det at verken politiet eller me andre støttar regimet i Eritrea.
Når valden trugar ytringar– sjølv dei me ikkje anar om me kan støtta – må faktisk samfunnet svara med same mynt.
Då er det politiet som tar støyten. Når me andre har gått heim.